Pluimvee: belangrijkste ziekten in de hobbysector

Inhoud

Virussen
Bacteriën
Schimmels
Parasieten

Eieren
Algemeen

Pluimvee virussen

Pseudovogelpest = ziekte van Newcastle of paramyxo (duiven)

• Symptomen bij de mens: griepachtige verschijnselen
• Symptomen bij de kip: algemeen ziek, ademhalingsproblemen, spijsverteringsproblemen, sterfte, invloed op leg (slechte schalen, legstop) en zenuwsymptomen zoals draaihals.

De overdracht gebeurt via de lucht op korte afstand, via dragers zoals wilde vogels en via de mens (kleding, schoenen,…).
Er is geen behandeling mogelijk! Er is wel een preventieve vaccinatie mogelijk!

Vogelpest = kippengriep (maar kalkoen is gevoeliger dan kip)

• Symptomen bij de mens: zware griep, sterfte is mogelijk (bij pseudovogelpest ook maar minder)
• Symptomen bij de kip: snelle dood (soms ademhalingssymptomen)

De overdracht gebeurt via de lucht over zelfs lange afstand, via dragers zoals wilde vogels en via de mens (kleding, schoenen,…).
Er is geen behandeling mogelijk! Er is ook geen preventieve vaccinatie mogelijk!

Marek

Marek is een virus dat organen en zenuwen aantast. Het is niet besmettelijk voor de mens maar wel een moeilijk aan te pakken probleem in de hobbysector.
Symptomen:

• Meestal tussen 10-20 weken
• Verlammingen (poten, vleugels)
• Draaihals
• Kropovervulling door verlamming van kropzenuwen
• Allerlei problemen in organen
• Sterfte

De overdracht gebeurt bij jonge dieren via besmetting kort na de geboorte via vederstof.
Er is geen behandeling mogelijk!
Aanpak: omgeving ontsmetten, leeftijden scheiden en vaccineren. Dit is moeilijk uit te voeren in de hobbysector. De enige maatregel die Marek helpt te voorkomen is kippen te kopen die ouder zijn dan 5 weken.

Leucose (= lymfoiede leucose)

Leucose is een virus dat tumoren veroorzaakt en is vergelijkbaar met Marek.
Symptomen:

• Na 6 maanden (later dan Marek)
• Vermageren
• Legstop
• Sterfte

De overdracht gebeurt via hen op kuiken, via nauw contact en virus komt vooral voor bij jonge dieren.
Er is geen behandeling mogelijk!
Aanpak: kweek stoppen, kuikens jonger dan 4 weken niet samen houden met oudere dieren.

We geven jullie nog graag een overzicht mee over vaccinatie bij hobbykippen:
Er kan gevaccineerd worden tegen een aantal ziekten. Bij aankoop van de kippen vraagt u dus best na wat de dieren al gekregen hebben.

Voor pseudovogelpest, paramyxovirus of Newcastle Disease is het wettelijk verplicht zodra u meer dan 100 kippen houdt en/of voor dieren die deelnemen aan markten en tentoonstellingen. De vaccinatie moet dan 3 maanden voor deelname gebeurd zijn d.m.v. een onderhuidse injectie.
Het eerste vaccin wordt best gegeven op een leeftijd van 4 weken d.m.v. oogdruppels (La Sota). Enkele weken later kan afgeënt worden d.m.v. een onderhuidse injectie. Zo zijn ze zeker een jaar beschermd. De vaccinatie wordt best jaarlijks herhaald.

Marek is een veel voorkomende ziekte bij hobbykippen waartegen gevaccineerd kan worden. Eéndagskuikens worden gevaccineerd met een onderhuidse injectie of een injectie in de spieren. Dit hoeft slechts éénmalig te gebeuren.

Vanaf de leeftijd van 6 weken kan tegen pokken gevaccineerd worden. Dit gebeurt d.m.v. de wing-web methode. Een holle naald wordt in het vaccin gedompeld en bij elk dier door de vlieghuid geprikt. Dit verloopt relatief pijnloos en geeft geen schade aan het aangeprikte vlies. Het beste tijdstip om te vaccineren is juli of augustus en een jaarlijkse herhaling is aan te raden om bescherming te garanderen.

Vanaf de 1ste levensdag kunnen kuikens gevaccineerd worden tegen infectieuze bronchitis. De primovaccinatie gebeurt best met een levend vaccin, de herhaling met een geïnactiveerd vaccin (injectie) en een jaarlijkse enting is ook hier geadviseerd. De enting mag niet samen met de enting tegen paramyxo gebeuren, een week tussentijd is voldoende. er bestaat wel een combinatievaccin tegen paramyxo en infectieuze bronchitis dat kan gebruikt worden vanaf 14 weken voor tentoonstellingsdieren of dieren die op markten worden verkocht.

Waartegen u laat vaccineren, hangt dus sterk af van de reden waarom u kippen houdt en hoe groot het besmettingsgevaar is. Wat in overweging moet genomen worden, zijn de onkosten die het met zich meebrengt, de wettelijke verplichtingen en uw instelling om preventief te werken. Binnenkort zou er ook een verplichting komen om te vaccineren tegen salmonella voor kippen die op markten op tentoonstellingen komen.
De wijze van vaccineren hangt af van het beschikbaar vaccin, maar in de hobbysector worden de oogdruppelenting en het injecteerbare vaccin als de beste beschouwd.

Bacteriën

Er zijn verschillende bacteriën die ziektes veroorzaken. We bespreken hier enkel diegenen die voorkomen in de hobbysector.

Coli

Ademhalingsziekten
Coli kan behandeld worden met een antibioticum.

Coryza

= acuut snot, heeft belang in hobbysector
Symptomen:

• Algemeen ziek
• Niet eten
• Oogvloei, ontsteking op ogen, ogen kleven toe
• Reutelende ademhaling, sinuszwelling
• Dikke kop, hals

De overdracht gebeurt via gezonde dragers die kiemen uitscheiden, via het drinkwater of aërosol.
Coryza kan behandeld worden met een antibioticum.

Mycoplasma

= chronisch snot bij kippen, dikke kop (sinus) bij kalkoen

Symptomen:

• Chronisch snot bij kippen, dikke kop (sinus) bij kalkoen
• Vermageren
• Verminderde leg

De overdracht gebeurt via hen op kuiken (wordt in ei besmet), via de lucht of via dieren dier besmet zijn geweest (dieren die genezen blijven dikwijls drager).
Behandelen kan enkel met specifieke antibiotica.

Salmonella (parathyfus)

Er zijn verschillende types. Er zijn types die erge symptomen veroorzaken bij kippen en dus belangrijk zijn voor de hobbysector maar weinig problemen geven bij mensen.
Er zijn ook types die milde symptomen veroorzaken bij kippen maar die dikwijls gevaarlijk zijn voor de mens. Wij kunnen namelijk een voedselvergiftiging oplopen door het eten van het besmette vlees of de eieren. Dit type komt relatief weinig voor in de hobbysector.

Campylobacter

Deze bacterie kan ook voedselvergiftiging veroorzaken bij de mens. Bij de kip geeft dit echter geen problemen.

Stafylococcen = bumble foot

Het komt vooral voor bij zware vleesrassen. We kunnen adviseren om vleesrassen niet te zwaar te laten worden en vochtig strooisel te vermijden.

Clostridium

Costridium is een bacterie die o.a. botulisme veroorzaakt en die vooral eenden, ganzen en zwanen treft. De bacterie zit in de darmen van de dieren en op planten zonder problemen. Door bepaalde omstandigheden kunnen deze echter veranderen in toxines. De vogels worden ziek door voeder of water op te nemen waarin deze toxines zitten.

Symptomen:

• Na enkele uren treedt er verlamming op van vleugels en/of poten
• Eerst waggelende gang
• Nadien volledige verlamming
• Hals is gestrekt of soms draaihals
• Snelle dood
• In lichte gevallen is genezing mogelijk!

Een dier met botulisme kan behandeld worden met serum maar dit is duur dus het is aan te raden om zo snel mogelijk laxerende middelen toe te dienen.

Aviaire tuberculose = TBC

Deze ziekte is ook gevaarlijk voor mensen.
Symptomen:

• Vermageren (slepende aandoening)
• Leg verminderd en stopt
• Diarree
• Ontsteking van gewrichten
• Altijd sterfte

Er is geen behandeling mogelijk! De dieren moeten geslacht worden en zelfs dan blijft het hok en de omgeving nog jaren besmet!

Schimmels

Aspergilus

Inwendige schimmel in longen en luchtzakken bij jonge kippen, kalkoenen, fazanten en bij volwassen watervogels.
Symptomen:

• Achterstand
• Ademhalingsproblemen zonder geluiden
• Diarree
• Sterfte

Overdracht:

• Via inademen
• Vochtige en warme houtkrullen/stro zijn drager waardoor spores vrijkomen
• Vochtig geworden voedsel

Aanpak: Hygiëne, beter geen houtkrullen

Favus = poederkam

Favus komt bij hobbydieren vooral voor bij de kip en de kalkoen. Het is te herkennen aan de witte vlekken op kam en lellen. Behandeling is mogelijk!

Candida

= gistinfectie van krop, bek, komt vooral voor bij jonge dieren: parelhoen, fazant, kalkoen en kip

Uitwendige parasieten

Rode vogelmijt (dermanyssus gallinae)

Overdag: leeft in spleten van hok, ‘s nachts: bloed zuigen van vogels
Irritatie ‘s nachts, veel slapen overdag
Bloedarmoede bij nestjongen

Pootschurftmijt

= kalkpoten, komt minder voor dan vroeger
Een behandeling met enkel olie of vaseline heeft geen zin. Een combinatie met een geneesmiddel is noodzakelijk.

Veder(schurft)mijt

Veren breken af, dieren worden kaal.

Verder zijn er nog andere uitwendige parasieten zoals luizen, teken, vlooien,… maar deze betekenen weinig gevaar voor mensen. Ze zijn allemaal goed te behandelen met Ectospray op een veilige manier.

Inwendige parasieten

Wormen:
Volwassen wormen zijn meestal met het blote oog zichtbaar maar de eieren zijn microscopisch klein. Wormen doen het dier verzwakken maar meestal is er geen sprake van sterfte.

Eéncellige parasieten:
Deze zijn microscopisch klein, kleiner dan wormeieren vb. coccidiose.

Haarwormen

Haarwormen zijn dun en kort en komen vooral voor in krop en darmen bij jonge dieren.
Symptomen:

• Vermageren
• Diarree
• Bij massale besmetting kan er darmverstopping optreden waardoor er wel sterfte kan optreden.

De overdracht gebeurt door regenwormen

Syngamus = gaapwormziekte

Fazant is gevoeliger, meestal jonge dieren maar bij kalkoen ook volwassen dieren. Het is te herkennen als rode wormpjes in luchtpijp en vertakkingen.
Symptomen:

• Algemeen ziek
• Vermageren
• Open bek ademen
• Rochelen
• Hoesten en niezen
• Bloedarmoede
• Verstikking gevolgd door sterfte

De overdracht gebeurt ook door regenwormen alsook insecten en wilde vogels.

Heterakis

Dit is vooral een probleem bij kalkoen, fazant en pauwen. Deze parasiet draagt een andere parasiet over (histomonas) op jonge kalkoen en pauwen, die de dood tot gevolg heeft. De kip is minder gevoelig en ondervindt enkel bloederige diarree.

Histomonas

Dit is een ééncellige parasiet die ‘black head’ ziekte veroorzaakt.
Symptomen:

• Minder eten
• Diarree (gele schuim)
• Vermageren
• Verkleuring van kop, lellen, kam (niet typisch)

De overdracht gebeurt door dragers en heterakis (zie hierboven).
De behandeling kan rechtstreeks of onrechtstreeks gebeuren

Coccidiose

Dit komt bij alle vogels voor maar meestal blijven de problemen beperkt.

Bestrijding van inwendige parasieten:

• Hok regelmatig schoonmaken
• Ideaal is om regelmatig een mestonderzoek te laten uitvoeren zodat er specifiek kan ontwormd worden.
• Preventief kan er ontwormd worden maar wij raden dit niet standaard aan omdat niet elk product werkzaam is tegen alle wormen.
• Overdadig ontwormen heeft ook nadelen
• Afhankelijk van groep tot groep
• Indien problemen in verleden met wormen is het aan te raden om regelmatig te ontwormen
• Kies steeds het juiste product voor de juiste wormen!

Eieren

Problemen met eieren, leg

Het is steeds belangrijk om de wachttijd van de medicatie te respecteren voor zowel eieren als vlees!

Slecht leggen

• Verschillende ziektes (aantasting eierstok = orgaan)
• Ouderdom
• Rui
• Stress
• Bepaalde medicatie

Geen schaal of misvormde schaal

• Te weinig kalk in voeding
• Begin van de leg (ook veel dubbele dooiers)
• Verschillende ziektes (aantasting van de eileider)

Kleur ei/schaal

• Stoffen in voeding
• Medicatie
• Verschillende ziektes

Bloedvlek in eiwit

• Dooier (evt. embryo)
• Klein stukje van eileider
• Komt meer voor bij warm weer
• Erfelijke aanleg

Kip die blijft broeden

• Hormonaal
• Erfelijk
• Apart zetten op draadrooster gedurende minstens 2 weken tot leg
• Sterftecijfer daalt
• Individuele nesten

Algemeen

Vliegen beperken

Vleugel knippen

= 1 vleugel, bij papegaaien 2

• Voordeel: zelf uit te voeren
• Nadeel: elk jaar te herhalen

Leeuwikken

= amputatie van vinger (duim blijft), gebeurt bij jonge dieren

• Voordeel: levenslang
• Nadeel: goed stelpen, hoog sterftecijfer

Stukje uit de vlieghuid nemen

Zo wordt het niet meer mogelijk om vleugel te spreiden

• Voordeel: levenslang, mogelijk bij volwassen dieren
• Nadeel: welzijn i.v.m. stofbaden, niet zelf uit te voeren (wordt gehecht)

Broedtijd kip: 21 dagen
Veren vanaf 6 à 8 weken
Legstart rond +/- 20 weken (afh. van soort)
Eieren +/- 300 per jaar (goed gemiddelde)

Broedtijd pauw: 28 dagen
Broedtijd struisvogel: 45 dagen
Broedtijd watervogels: 21-36 dagen (afh. van soort)